INVAL DOOR DE LANDWACHT

December 2007, door Mevr. Snip-Douwma

Moeder Douwma hoorde buiten wat gestommel. Reden voor Ome Henk om naar boven te gaan, naar de kamer van Piet junior. Omdat moeder Douwma onraad vermoedde stopte ze snel de rolletjes met De Waarheid in de stortbak van het toilet, waar ze overigens later wel werden ontdekt. Nadat moeder Douwma iets vroeg als 'Is daar iemand', vielen 20 Landwachters haar huis binnen. Een aantal stoof direct naar boven naar de kamer van de kinderen. Daar werd Ome Henk opgehaald die naar beneden werd gebracht. Mevrouw Snip lag reeds in bed, in het tweepersoonsledikant van haar moeder. Zij werd wakker met de matras boven op haar, die door de Landwachters onder haar uit was getrokken. Een aantal van die mannen - in grijze uniformen met platte petten - stonden in de slaapkamer. Mevrouw Snip dacht nog even dat zij droomde, maar toen ze haar ogen goed opende zag zij mannen snuffelen tussen de gestencilde bladen van een EHBO-cursus van haar moeder. Kort daarop verlieten de Landwachters de slaapkamer.

Op een gegeven moment hoorde mevrouw Snip een klap en een schreeuw van haar broer. Hij had een klap gekregen van een van de Landwachters. Ze stapte uit bed en ging naar de kamer van haar broer. Voor de gesloten deur stond een Landwachter met een geweer voorzien van bajonet. Ze begon hard tegen hem te schreeuwen omdat ze de kamer van haar broer in wilde. Uiteindelijk werd ze de kamer van haar broer ingeduwd. Hij zat daar op een stoel. Hij zei tegen zijn zusje dat ome Henk een zwart boekje in zijn handen had gestopt met het verzoek dat te verstoppen. Hij had dat gedaan tussen de ijzeren veren van de stoel waarin hij zat. Maar dat vonden ze toch geen veilige plek. Op de vloer van de nis in die kamer - tussen kast en schoorsteen - met een gordijn lag de zware tent waarmee ze vaak hadden gekampeerd. Ze haalde de tent uit de hoes en legden onder in het boekje en daarop dus weer de tent. Mevrouw Snip weet nog dat een Landwachter vroeg wat er in die hoes zat. Nadat ze antwoordde dat dat een tent was, besteedde hij er geen aandacht meer aan. Dat zwarte boekje was trouwens een adressenboekje van onderduikers die waren ingeschakeld voor het maken van onderdelen van broches. Het was volgens mevrouw Snip in dat opzicht echt levensgevaarlijke informatie.

Naar aanleiding van de schreeuw van haar zoon probeerde ook moeder Douwma op de kamer te komen. Ze waren al drie boven op het moment dat zij beneden een schot hoorden. Mevrouw Snip heeft Ome Henk sinds dat moment niet meer gezien. Van haar moeder hoorde zij later dat op het moment dat zij naar boven ging om zich over haar kinderen te ontfermen Ome Henk werd neergeschoten. Naar later bleek gebeurde dat door Jan Robertson die - zo bepaalde de rechtbank na de oorlog - zonder reden had geschoten en in feite Ome Henk had gefusilleerd. Dat schot heeft mevrouw Snip gehoord, gevolgd door een gorgelend geluid van iemand die stervende was. Even later arriveerde een ambulance die het stoffelijk overschot van Ome Henk afvoerde. Die gang van zaken is na de oorlog bevestigd door het Rijksinstituut voor Oologsdocumentatie, Amsterdam, bij brief aan mevrouw Snip d.d. 8 februari 1993.

RECHTSZAAK TEGEN ROBERTSON

Wat speelde zich af in de woonkamer van de familie Douwma? Nadat moeder Douwma naar boven was gegaan naar haar kinderen, zou zich volgens de lezing van Jan Robertson een worsteling zijn ontstaan met een aantal leden van de Landwacht en werd hij door een schot uit het wapen van Robertson in de hartstreek geraakt en overleed vrijwel onmiddellijk. Volgens de officier van justitie (rechtszaak Robertson te Utrecht op 13 januari 1949) zou er echter geen enkele reden zijn geweest om het pistool te trekken, aldus een bericht in het Algemeen Handelsblad. Volgens justitie was 'Israel een kleine, zieke man die door twee landwachten voor verhoor in een stoel was neergezet en zomaar werd doorgschoten door Robertson'. Die verklaarde tijdens een van de rechtszaken dat hij Isreal alleen maar schrik wilde aanjagen. Robertson werd mede voor de moord op Israel veroordeeld tot 12 jaar met ontzetting uit alle rechten voor de tijd van het leven.

Overigens had Israel tegen kameraden (zo schreven zij na de oorlog ter herdenking aan hun partijgenoot Israel met het doel een graf en gedenkteken op te richten, in De Waarheid) al tijdens de oorlog verklaard dat hij zich nooit levend zou overgeven. Het verhaal dat Ome Henk 'klein en ziek' zou zijn geweest is volgens mevrouw Snip niet juist. Hij had tot vlak voor de oorlog in ieder geval nog gebokst bij de sport-worstelschool Sport Staalt Spieren (S.S.S.) in Noord. Hij zal wel bokser in de lichtgewichtklasse zijn geweest, want Israel was niet groot van gestalte. En zolang ze Ome Henk heeft gekend was hij zwaar astma-patient. Gedurende de oorlog moest zij voor hem - op doktersadvies - soms zogenaamde astma-sigaretten (op basis van een kruidensamenstelling) halen bij de apotheek aan de Kamperfoelieweg.

Niet lang na de inval van de Landwacht in de Distelvoorstraat vond de CPN in Noord een nieuw adres in Noord voor het stencilen van De Waarheid. Dat gebeurde vervolgens in de Zesde Vogelstraat, nabij de toenmalige vestiging van de Steenkolen Handelsvereniging onder leiding van Karel Kappel (daar verscheen de krant tot aan de bevrijding).